"Η δική μας αντίληψη για το συνδικαλισμό"

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε από το Σωματείο Βιβλίου-Χάρτου Αττικής στο athens.indymedia.gr στις 23/1/2007και αποτελεί καταγραφή μιας συγκεκριμένης αντίληψης για τα σωματεία και το συνδικαλισμό.

Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟ

σκέψεις μπροστά στις ΕΚΛΟΓΕΣ του Συλλόγου

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΘΕΛΕΙ Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΒΙΒΛΙΟΥ-ΧΑΡΤΟΥ, ΑΤΤΙΚΗΣ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΧΑΡΤΟΥ, ΑΤΤΙΚΗΣ
Μεσολογγίου 5 (βʼ όροφος) Εξάρχεια, ΤΗΛΕΦ.: 210-3820537, e-mail: sylyp_vivliou@yahoo.gr

Οι έννοιες συνδικάτο, σωματείο, συνδικαλισμός έρχονται από πολύ παλιά. Κουβαλούν μαζί τους περιεχόμενα που στις διάφορες ιστορικές συγκυρίες τροποποιούνται, εμπλουτίζονται ή φτωχαίνουν.
Εμείς σε αυτές τις έννοιες αποδίδουμε μεγάλη σημασία, γιατί περιέχουν μέσα τους την ιδέα της ενότητας κόντρα στον κατακερματισμό, περιέχουν το «όλοι μαζί και όχι ο καθένας μόνος του». Μέσα στις εργατικές συλλογικότητες (στα συνδικάτα), θα πρέπει να οικοδομείται μια «άλλη κοινωνία»: η «κοινωνία της συναδελφικότητας, της αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας, της κοινότητας αναγκών και επιδιώξεων, των ειλικρινών ανθρώπινων σχέσεων». Εμείς αγωνιζόμαστε για να γίνει αυτό πραγματικότητα.
Δυστυχώς, η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων έχει μια αρνητική στάση απέναντι στον συνδικαλισμό. Αυτή η στάση έχει τις αιτίες της. Η ΓΣΕΕ είναι σε ρόλο «κοινωνικού εταίρου» και υπογράφει δίχρονες συμβάσεις – πείνας. Η ΟΜΕ – ΟΤΕ αποδέχεται οι νεοπροσληφθέντες στον οργανισμό να μην έχουν μονιμότητα όπως οι «παλιοί». Η ΟΤΟΕ αποδέχεται να ανοίγουν υποκαταστήματα τραπεζών το Σάββατο και να ξεχειλώσει έτσι το ωράριο. Μια πλειάδα εργατικών κέντρων μπήκαν στις νομαρχιακές Επιτροπές Διευθέτηση του χρόνου εργασίας που θα σημάνει την κατάργηση του 8ωρου…Όταν οι εργαζόμενοι βλέπουν αυτή την κατάσταση, τι εκτίμηση να έχουν στον «συνδικαλισμό» και στους συνδικα-ληστές;
Γι΄ αυτούς τους λόγους στις μέρες μας ο συνδικαλισμός κατάντησε να σημαίνει: συμφέροντα, καιροσκοπισμός, συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, ξεπούλημα συμφερόντων, απεργιών και αγώνων, εξαρτήσεις από εργοδότες και διάφορα κέντρα εξουσίας (π.χ. κρατικά όργανα, κόμματα…), προετοιμασία για αναρρίχηση στα κέντρα εξουσίας (μελλοντικός βουλευτής, υπουργός, διευθυντικό στέλεχος), συνέργεια, μέσα από «συμμετοχικούς» θεσμούς, στην καταπίεση των εργαζομένων (π.χ. οι συνδικαλιστές να αποφασίζουν μαζί με τη διεύθυνση για απολύσεις, μεταθέσεις, ρεπό, άδειες) κ.ο.κ.
Μέσα στα συνδικάτα κυριαρχούν τα χαρακτηριστικά που συναντάμε στην κοινωνία των αφεντικών: παραγοντισμός, αρχομανία, διακρίσεις σε διοικούντες και απλή βάση, προνόμια στους ηγέτες, γραφειοκρατία, μικροπαραταξιακές κόντρες και άλλα πολλά. Πώς ο εργάτης να ενταχθεί ολόψυχα στο σωματείο, όταν εκεί μέσα δε διαφέρει και πολύ από την καταπιεστική πραγματικότητα που ζει στο εργοστάσιο, στο γραφείο, στο εμπορικό κατάστημα;
Οι εργαζόμενοι στέκουν μακριά από τα συνδικάτα. Η μόνη σχέση που έχουν με αυτά είναι μια σχέση χρησιμοθηρική. Απευθύνονται στο σωματείο ή στον συνδικαλιστή για να αντιμετωπίσουν κάποιο εργασιακό τους πρόβλημα. Δεν εντάσσονται στα σωματεία εμπνεόμενοι από την «άλλη κουλτούρα» που θα έπρεπε να υπάρχει -και δυστυχώς δεν υπάρχει. Εμείς πιστεύουμε ότι είναι δικαίωμα αλλά και υποχρέωση του κάθε εργαζόμενου να παλέψει για να αποτιναχτεί «η αρχαία σκουριά» που έχει επικαθίσει πάνω στην έννοια του συνδικαλισμού και της συλλογικής οργάνωσης.
Μέσα σε ένα τέτοιο συνδικαλιστικό τοπίο, υπονομευμένο από τους ίδιους τους «συνδικαλιστές», αναπτύσσεται η προσπάθεια του Συλλόγου μας για τη συσπείρωση των συναδέλφων του κλάδου.

Ο Σύλλογος έχει τη δική του ιστορία…

Μετά από μια διετία όπου το σωματείο μας είχε πέσει σε αδράνεια, ο Σύλλογος ανασυστάθηκε με πρωτοβουλία μιας ομάδας νέων και δραστήριων συναδέλφων, το καλοκαίρι του 1992. «Λαβωμένος», απομαζικοποιημένος, μέσα στη σύγχυση και την αβεβαιότητα της περιόδου εκείνης, όμως ζωντανός και αποφασισμένος να παλέψει για τα εργατικά δικαιώματα, να δυναμώσει και να πετύχει κατακτήσεις.
Από την πρώτη στιγμή ρίχτηκε στις αντιπαραθέσεις και στις μάχες. Ασταμάτητα, εδώ και δεκατέσσερα χρόνια, ο Σύλλογος παλεύει ενάντια στις απολύσεις, ενάντια στις παραβιάσεις δικαιωμάτων, ενάντια στις αυθαιρεσίες.
Οι εργοδότες στην αρχή μας θεώρησαν γραφικούς και υπερφίαλους. Όμως η πολυήμερη ΑΠΕΡΓΙΑ στην «Πρωτοπορία» ενάντια στις απολύσεις (Οκτώβρης 1994) και ο εξαναγκασμός της εργοδοσίας σε υποχώρηση τους έκανε να το ξανασκεφτούν. Άρχισαν να μας υπολογίζουν και να μετράνε τις αντιδράσεις μας.

Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Πολλοί εργοδότες μάς βρήκαν απέναντί τους: Πατάκης, Ελευθερουδάκης, ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, ΔΙΟΠΤΡΑ, Άμμος, ΚΕΔΡΟΣ, ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ, Compendium, Leader Books, Ψυχογιός, βιβλιοπωλείο ΣΤΟΚ, Ελληνικά Γράμματα, ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ, Σύγχρονη Εποχή, ΑΣΤΑΡΤΗ, ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ, ΣΑΒΒΑΛΑΣ, ΙΑΝΟΣ… Με αυτούς και πολλούς άλλους ακόμη κοντραριστήκαμε κατά καιρούς μαζί τους (με νομικά και συνδικαλιστικά μέσα) για τις αντεργατικές επιλογές τους. Αυτό που χαρακτήρισε τις παρεμβάσεις και τη δράση μας ήταν το πρόταγμα των εργατικών συμφερόντων και αναγκών και η αδιαλλαξία απέναντι στα αφεντικά (μεγάλα ή μικρά, αντιδραστικά ή «προοδευτικά»). Δε χαριστήκαμε ποτέ σε κανέναν εργοδότη και ούτε, ποτέ, πρόκειται να το κάνουμε.

Σε όλες τις μάχες του εργατικού κινήματος…

Ποτέ δε θεωρήσαμε ότι τα όσα συμβαίνουν στο χώρο του βιβλίου είναι ζητήματα ιδιαίτερα και μοναδικά, ότι είναι ξεκομμένα από αυτά που συμβαίνουν σε όλους τους κλάδους και αφορούν όλους τους εργαζόμενους. Στις αντεργατικές πολιτικές των εργοδοτών, των εκάστοτε κυβερνήσεων, της Ε.Ε. σταθήκαμε αντίθετοι.
Βρεθήκαμε, με τις μικρές μας δυνάμεις, μέσα σε όλους τους αγώνες (μικρούς ή μεγάλους) που έδωσε το εργατικό κίνημα. Για αξιοπρεπείς συλλογικές συμβάσεις και αυξήσεις στους μισθούς, για τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα, ενάντια σε αντεργατικούς νόμους, για τη μείωση του χρόνου εργασίας, ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και τα κλεισίματα των επιχειρήσεων, ενάντια στην ακρίβεια, καταγγέλλοντας τα εργατικά ατυχήματα – δολοφονίες, ενάντια στην απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων….Δώσαμε τη μάχη για την επιτυχία των πανεργατικών απεργιών, για να συμμετέχουν μαζικά οι συνάδελφοι δίνοντας την κόντρα σε κάθε εργασιακό χώρο.

…με όπλο την αλληλεγγύη

Η έννοια του Συλλόγου είναι αξεχώριστη με την έννοια της αλληλεγγύης και της συμπαράστασης. Αλληλεγγύη όχι μόνο σε κάθε βιβλιοϋπάλληλο που αντιμετωπίζει προβλήματα, αλλά και σε κάθε εργαζόμενο, σε κάθε κλάδο που αντιστέκεται και παλεύει. Γιατί, όταν χτυπάνε έναν, είναι σαν να χτυπάνε όλους μας.

Στο πλευρό των απεργών της ΕΑΣ, των τεχνικών του ΗΛΠΑΠ, των εργατριών της ΣΙΣΣΕΡ-ΠΑΛΚΟ, των εργατριών της ΣΕΞ ΦΟΡΜ, των ναυτεργατών, των εργαζόμενων στο Κέντρο Υγείας Ζαγκλιβερίου, μαζί με άλλα σωματεία και εργατικές συλλογικότητες έξω από σουπερμάρκετ ή εμπορικά καταστήματα που είχαν απολύσει εργαζόμενους, στην απεργία της ΙΟΝΙΚΗΣ Τράπεζας, στα μπλόκα έξω από τα εξεταστικά μαζί με τους αδιόριστους εκπαιδευτικούς, μαζί με τους Ιπτάμενους Συνοδούς Φροντιστές της Ολυμπιακής, στα συλλαλητήρια των απεργών δασκάλων…
Κάποιοι συνάδελφοι ρωτούσαν: «Μα γιατί πρέπει να κάνουμε ΣΤΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ για τους δασκάλους; Αυτοί τι έκαναν για μας;». Απαντούσαμε: «Δεν είναι μόνο, επειδή η Παιδεία μας αφορά σαν εργαζόμενους. Δεν είναι μόνο, επειδή μια νίκη των δασκάλων θα είναι καλό για όλους τους εργαζόμενους που παλεύουν για καλύτερους μισθούς. Είναι και επειδή οι εκπαιδευτικοί έχουν σταθεί αλληλέγγυοι στους δικούς μας αγώνες. Αυτοί ήταν που σαν πελάτες, δεν έμπαιναν να ψωνίσουν στην «ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ» και μας βοήθησαν με την απεργία και το μποϋκοτάζ να λυγίσουμε την εργοδοσία. Συνδικαλιστές από το χώρο των εκπαιδευτικών έτρεξαν να συμπαρασταθούν και να παρέμβουν στον «ΣΑΒΒΑΛΑ» για τις απολύσεις, διαμηνύοντας πως αν δεν κάνουν πίσω, ο κλάδος των καθηγητών και των δασκάλων θα το θεωρήσει αιτία πολέμου».
Την αλληλεγγύη τη δίνουμε απλόχερα, αλλά την έχουμε δεχτεί και απλόχερα. Οι βιβλιοϋπάλληλοι δεν είναι συντεχνία, είναι κομμάτι της εργατικής τάξης και ο Σύλλογός μας είναι κομμάτι του εργατικού κινήματος.

Συνδικαλισμός βάσης, συντονισμός από τα κάτω…

Πιστεύαμε πάντα στην ανάγκη και τη δυνατότητα συγκρότησης ενός εργατικού μετώπου αντίστασης και διεκδίκησης. Αυτή η ανάγκη γίνεται σήμερα ακόμη πιο επιτακτική, γιατί δε χτυπιούνται τα δικαιώματα κάποιων επιμέρους κλάδων αλλά θεμελιώδεις κατακτήσεις όλης της εργατικής τάξης, π.χ. 8ωρο, συλλογικές συμβάσεις, μείωση κόστους υπερωριών, μονιμότητα στο δημόσιο τομέα κ.λπ.
Επιδιώξαμε με διάφορες αφορμές και με ποικίλους τρόπους να ανοίξει μια διαδικασία διαλόγου και συντονισμού, για επιμέρους ή και συνολικότερα ζητήματα, πρωτοβάθμιων σωματείων ανεξάρτητα από κλάδο (δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα). Σε αυτή μας την προσπάθεια βρήκαμε μικρή ανταπόκριση και τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Υπάρχει ένας μικρός αριθμός σωματείων με τα οποία συνευρισκόμαστε με διάφορες αφορμές (διαδηλώσεις στην ΔΕΘ, απεργιακές συγκεντρώσεις, πρωτοβουλίες εργατικής αλληλεγγύης). Αυτά τα σωματεία είναι από το χώρο των δασκάλων, των ΟΤΑ, των καθηγητών, καθώς επίσης τα σωματεία των Εργαζόμενων στα Φροντιστήρια Καθηγητών και των Μισθωτών Τεχνικών, με τα οποία συστεγαζόμαστε κιόλας. Ξεχωριστή περίπτωση αποτελεί το Σωματείο Υπαλλήλων Βιβλίου – Χάρτου Ν. Θεσ/κης, με το οποίο δεν συμπορευόμαστε απλώς, αλλά έχουμε «αδελφοποιηθεί».
Αρνητική επίδραση στην κατεύθυνση του συντονισμού των πρωτοβάθμιων σωματείων παίζει η συγκρότηση και η δράση του ΠΑΜΕ, που χαρακτηρίζεται από κομματισμό, γραφειοκρατισμό και στενοκεφαλιά. Με τα σωματεία από το χώρο του εμπορίου και των υπηρεσιών που μετέχουν στο ΠΑΜΕ, ο Σύλλογός μας είχε στο παρελθόν κοινή δράση για τα ζητήματα που απασχολούν όλους μας. Είχαμε από κοινού οργανώσει κινητοποιήσεις, π.χ. ενάντια στην απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων (χειμώνας 1996), ενάντια σε απολύσεις κ.ά. Όμως, με τη δημιουργία του ΠΑΜΕ μας «μπήκε το μαχαίρι στο λαιμό»: «ή δέχεστε ως ομπρέλα το ΠΑΜΕ στις πρωτοβουλίες που θα παίρνονται, ή δεν έχουμε καμία σχέση!».
Κάποιοι έχουν επιλέξει να φτιάξουν μια υγειονομική ζώνη γύρω από το χώρο συνδικαλιστικής επιρροής του κομματικού τους φορέα. Ας συνεχίσουν σε αυτό τον δρόμο που επέλεξαν, εμάς δεν μας αφορά.
Αρνητική επίδραση στην κατεύθυνση του συντονισμού των πρωτοβάθμιων σωματείων παίζει και ο τρόπος που το δευτεροβάθμιο συνδικαλιστικό όργανο, η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδας (ΟΙΥΕ) συγκροτείται και παρεμβαίνει. Εμείς αρνούμαστε τη συγκεντρωτική γραφειοκρατική «ομοσπονδιοποίηση» που αναβαπτίζεται κάθε τρία χρόνια μέσα από τις κάλπες ενός Συνεδρίου. Αυτό που μας λείπει δεν είναι ένα team ικανών, ευέλικτων, δικτυομένων και ευπροσάρμοστων συνδικαλιστών που κάνοντας τα απαραίτητα πλασαρίσματα και συμβιβασμούς, προσθέτοντας και ολίγη από αγώνες, θα λύσει τα προβλήματα. Δεν θέλουμε ούτε καλούς ούτε κακούς εκπρόσωπους, ούτε «ταξικούς» ούτε λιγότερο ταξικούς. Δε θέλουμε εκπρόσωπους. Θέλουμε την αυτενέργεια και την κινητοποίηση των ίδιων των εργαζομένων.
Η ΟΙΥΕ κινείται με μια άλλη λογική. Στις κινητοποιήσεις π.χ. ενάντια στην επέκταση του ωραρίου, το 2005, υποτίμησε την ανάγκη κινητοποίησης των πρωτοβάθμιων σωματείων, με τις όποιες αδυναμίες τους. Θεώρησε πιο σημαντικό να συντηρεί το «μέτωπο» με τα ντόπια σουπερμάρκετ (ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ, ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΤΛΑΝΤΙΚ… ), με την αυταπάτη ότι θα μπλοκάρουν την επιμήκυνση του ωραρίου. Το «μέτωπο» πολύ γρήγορα κατέρρευσε και τα «πατριωτάκια» έτρεξαν και αυτά να κρατάνε τα μαγαζιά τους ανοιχτά μέχρι τις 8.00 μ.μ. το Σάββατο. Η δημόσια πρόσκληση – πρόταση του Συλλόγου μας για έκτακτο Συνέδριο της ΟΙΥΕ με θέμα το ωράριο δεν εισακούστηκε.
Υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες εργατικού συντονισμού που στηρίχτηκαν από το δυναμικό του Συλλόγου μας, όπως: ΔΡΑΣΗΣ ενάντια στην απελευθέρωση του ωραρίου, για έναν ταξικό γιορτασμό της Πρωτομαγιάς, συμπαράστασης σε απολυμένους συναδέλφους από διάφορους κλάδους, ενάντια στις απολύσεις που εργοδότες και ΟΑΕΔ βαφτίζουν «οικειοθελείς αποχωρήσεις», οι Παρεμβάσεις – Κινήσεις – Συσπειρώσεις – Εργατικά Σχήματα, κοινή παρουσία στο συνέδριο του Εργατικού Κέντρου Αθήνας κ.ά.

Καμιά εμπιστοσύνη στη γραφειοκρατία…

Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου – Χάρτου, Αττικής και κριτική στην ΓΣΕΕ είναι δυο έννοιες που πάνε μαζί. Συνδικαλισμός στους βιβλιοϋπάλληλους και αμφισβήτηση των ηγεσιών είναι πράγματα αξεχώριστα.
Τον Δεκέμβρη του 1994, κατεβήκαμε σε απεργιακή συγκέντρωση με πανώ που έγραφε: «ΠΟΤΕ ΔΕ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ ΜΕ ΤΕΤΟΙΑ ΓΣΕΕ – Ο ΑΓΩΝΑΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ». Τον Φλεβάρη του 1995, η εφημερίδα του Συλλόγου είχε τίτλο: «Οι εργάτες πεινάνε, οι εργοδότες οικονομάνε, τα κόμματα προεδρολογούν και η ΓΣΕΕ χτίζει παλάτια». Ήταν η περίοδος όπου τα κόμματα ασχολούνταν (και ήθελαν να ασχοληθεί και η κοινωνία) με το αν το ΠΑΣΟΚ θα στηρίξει τον Στεφανόπουλο για Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Την ίδια περίοδο, η ΓΣΕΕ «χτενίζονταν». Έχτιζε το ανάκτορό της στην οδό Πατησίων. Γραμματεία Συμφιλίωσης Εργατών Εργοδοτών την έχουμε αποκαλέσει και θα συνεχίσουμε να τη χλευάζουμε όσο παραμένει ένα βαρίδι πάνω στις πλάτες των εργαζομένων (σαν να μη μας έφταναν τα βαρίδια των εργοδοτών και των κυβερνώντων).
«ΓΣΕΕ – ΑΔΕΔΥ σούζα και υποταγή», φωνάζουμε στις διαδηλώσεις και θα συνεχίζουμε να το φωνάζουμε, όσο τα ανώτερα συνδικαλιστικά όργανα συνεχίζουν να είναι το φυτώριο των επίδοξων πολιτικών, υπουργών, βουλευτών, αρχόντων.

Ο συνδικαλισμός δεν αφορά μόνο τα «στενά» εργασιακά ζητήματα…

Βρεθήκαμε στα αντιπολεμικά συλλαλητήρια ενάντια στους πολέμους της Νέας Τάξης (Βοσνία, Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Ιράκ, Παλαιστίνη, Λίβανος). Διαμαρτυρηθήκαμε μαζί με άλλους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς φορείς για το έγκλημα που λέγεται «ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ - ΑΘΗΝΑ 2004». Διαδηλώσαμε την αλληλεγγύη μας στους μετανάστες εργάτες, γιατί «το αφεντικό είναι ο εχθρός και όχι ο συνάδελφος ο Αλβανός!». Συμμετείχαμε στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ.
Καταγγείλαμε τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και την ελληνική του εκδοχή, με τους τρομο-νόμους, τις τρομο-δίκες, τις τρομο-εκπομπές, την τρομο-υστερία. Απαιτήσαμε λύσεις στα τεράστια προβλήματα που έφερε ο σεισμός του 1999. Εκφράσαμε την αντίθεσή μας στη διακίνηση φασιστικών και ρατσιστικών ιδεών στο χώρο του βιβλίου και στις Εκθέσεις Βιβλίου. Αντιδρούμε μαζί με όλο το λαϊκό κίνημα στην αντιδραστική αναθεώρηση του Συντάγματος και στην αντιδραστική τομή που χαράσσεται στην κοινωνία με αυτή την αναθεώρηση.
Στηρίξαμε και στηρίζουμε κοινωνικά κινήματα, αγωνιστές που διώκονται, κάθε φωνή διαμαρτυρίας και αξιοπρέπειας: από τον αγωνιστή εργάτη Γιάννη Σερίφη μέχρι τον πρόεδρο της Πακιστανικής Κοινότητας στην Ελλάδα, Τζαβέντ Ασλάμ, από τις μαθητικές και φοιτητικές καταλήψεις μέχρι τους εξεγερμένους Ζαπατίστας στο Μεξικό, από τους συλληφθέντες νεολαίους διαδηλωτές μέχρι τους απεργούς πείνας που παλεύουν ενάντια στα λευκά κελιά στην Τουρκία…

Τα συνδικάτα δεν είναι μόνο για τους μισθούς, τις άδειες, το ωράριο…

Η συναδελφικότητα, η ανθρώπινη επαφή, οι κοινωνικές σχέσεις, το ανέβασμα του μορφωτικού επίπέδου, η καλλιέργεια στοιχείων ενός άλλου πολιτισμού είναι μέσα στις επιδιώξεις του Συλλόγου. Η λειτουργία των γραφείων μας, έστω μια μέρα την εβδομάδα, θέλει να συμβάλει σε αυτή την κατεύθυνση. Κάθε Πέμπτη από 5.30 μ.μ. έως 9.30 μ.μ. στα γραφεία του Συλλόγου υπάρχει ενημέρωση, ανταλλαγή πληροφοριών, αλληλογνωριμία, συζήτηση και «αποφάσεις» πάνω στα ζητήματα που κάθε φορά μας απασχολούν, καθώς και προβολή ταινίας (μια φορά το μήνα).
Ξεκινήσαμε και έναν κύκλο διαλέξεων, μια διάλεξη το δίμηνο, με θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος: πολιτιστικά, επιστημονικά, διεθνών σχέσεων, κοινωνικά, πολιτικά, ιστορικά.
Όσο για τα γλέντια και τα πάρτι του Συλλόγου, έχουν πολλοί να το λένε.

Από την προϊστορία στην ιστορία…

Σε Γενική Συνέλευση τον Γενάρη του 2001, δρομολογήσαμε αποφασιστικά την υπόθεση της κλαδικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΣΣΕ). Ήταν κάτι που πάντα θέταμε, αλλά μέχρι εκείνη την στιγμή δεν είχαμε βρει τον δρόμο μέσα από τον οποίο θα μπορούσε να περπατήσει.
Από τον Απρίλη του 2004, η Πανελλαδική Κλαδική Συλλογική ΣΣΕ ΒΙΒΛΙΟΥ είναι πλέον μια πραγματικότητα. Όσο και αν αντέδρασαν οι εργοδότες του κλάδου, όσο και αν τσαντίστηκαν (υπάρχει και το ξίδι, για αυτές τις περιπτώσεις!), όσο και αν γκρίνιαξαν, δεν κατάφεραν να αποφύγουν το «μοιραίο». Στο χώρο του ΒΙΒΛΙΟΥ οι εργαζόμενοι, μέσα από τη ΣΣΕ, έχουν πλέον κερδίσει και κατοχυρώσει κάποια πράγματα.
- Δημιουργήθηκαν δύο νέες ειδικότητες: α) επιμελητές / διορθωτές και β) δειγματιστές (οι περιοδεύοντες πωλητές).
- Επεκτάθηκε το επίδομα πτυχίου ΑΕΙ και ΤΕΙ (18% και 13% αντίστοιχα) και σε άλλες βασικές ειδικότητες (πωλητές, δειγματιστές…) που μέχρι τώρα δεν υπήρχε.
- Κατοχυρώθηκε το επίδομα ξένης γλώσσας (5%) που πιστοποιείται με την κατοχή τουλάχιστον LOWER για τα Αγγλικά ή με αντίστοιχό του αναγνωρισμένο δίπλωμα για άλλες γλώσσες, για όσους εργάζονται σε εκδοτικούς που εκδίδουν αποκλειστικά ξενόγλωσσα βιβλία, σε βιβλιοπωλεία αμιγώς ξενόγλωσσα, σε βιβλιοπωλεία που ειδικεύονται στο ξενόγλωσσο φροντιστηριακό βιβλίο κ.λ.π.
- Το επίδομα ανθυγιεινής εργασίας των καθαριστών/-τριών ανέρχεται στο 8%.
- Το επίδομα ισολογισμού των λογιστών/-τριών ανέρχεται στο 73%.
- Καθορίστηκε ως ημέρα αργίας για τους βιβλιοϋπάλληλους και η εορτή του Αγίου Πνεύματος.
- Καθορίστηκε η αργία της Καθαράς Δευτέρας ως υποχρεωτική, ενώ ως τώρα ήταν εθιμική.
- Για τους εργαζόμενους στο χώρο του ΒΙΒΛΙΟΥ παραχωρήθηκε η δυνατότητα αγοράς βιβλίων από τους εκδοτικούς οίκους μέχρι 12 τον αριθμό κατʼ ανώτατο όριο το έτος, με έκπτωση 40%. Για την αγορά των βιβλίων έχει εκδοθεί ειδικό βιβλιάριο από τον Σύλλογο.
Αυτές είναι οι μικρές κατακτήσεις που καταγράφηκαν στην κλαδική ΣΣΕ.
Με την πρώτη ΚΛΑΔΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ στις 18 Μάη 2006 στείλαμε ένα μήνυμα στους εργοδότες. Η προσπάθεια και ο αγώνας συνεχίζεται. Η Συλλογική Σύμβαση χτίζεται λιθαράκι – λιθαράκι.
Στο χέρι μας είναι να κερδίσουμε πολύ περισσότερα. Από τον κάθε συνάδελφο εξαρτάται η διαδικασία της ΣΣΕ να γίνει μια διαδικασία ενεργοποίησης όλου του κλάδου και όχι κάτι απόμακρο που το χειρίζονται κάποιοι «ειδικοί». Η πάλη για την ΣΣΕ πρέπει να μεταφερθεί σε όλους τους χώρους δουλειάς, με διεκδικήσεις σε κάθε επιχείρηση. Κάθε συνάδελφος πρέπει να παίζει το ρόλο του «επόπτη», ώστε να τηρείται η κλαδική ΣΣΕ και κανείς να μην εργάζεται με χειρότερους όρους απο ό,τι αυτή ορίζει.
Ο Σύλλογος μετά την καθιέρωση της ΣΣΕ περνά από την προϊστορία στην ιστορία. Τώρα πια κάθε συνάδελφος καταλαβαίνει πως ο Σύλλογος δεν υπάρχει μόνο για να καταγγέλλει, για να δημοσιοποιεί, για να αντιπαλεύει τις αυθαιρεσίες, για να υπερασπίζει τα νόμιμα, για να προπαγανδίζει αιτήματα και διεκδικήσεις. Ο Σύλλογος υπάρχει για να κατοχυρώνει το παραπάνω, το επιπλέον: τη βελτίωση των όρων εργασίας και αμοιβής, τις πρόσθετες θεσμικές κατακτήσεις, τις βελτιωμένες παροχές. Κανένας συνάδελφος δεν πρέπει να είναι έξω από το Σύλλογο.
Εμείς οι εργαζόμενοι είμαστε πολλοί, τα αφεντικά είναι λίγα. Αν ενωθούμε, είμαστε δύναμη. Νομίζουμε ότι είμαστε ανίσχυροι και ότι τα αφεντικά είναι παντοδύναμα, επειδή δεν είμαστε ενωμένοι και οργανωμένοι. Ας παραδειγματιστούμε από τους εργοδότες μας που έχουν τους συλλόγους τους, τους συνδέσμους τους, τις ενώσεις και την ομοσπονδία τους. Αυτοί με οργανωμένο τρόπο διεκδικούν τα συμφέροντα τους που είναι αντίθετα και εχθρικά με τα δικά μας. Εμείς γιατί να είμαστε ανοργάνωτοι;

Οι εξελίξεις στο χώρο του Βιβλίου…

Βρισκόμαστε σε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών στον κλάδο. Τον τόνο τον δίνει η διαμόρφωση μεγάλων αλυσίδων λιανικής πώλησης, που μετατρέπουν το βιβλίο σε απλό καταναλωτικό προϊόν, που προσπαθούν να επιβάλουν μονοπωλιακούς όρους στη διακίνησή του και, βέβαια, προσπαθούν να διαμορφώσουν τους χειρότερους όρους εργασίας και αμοιβής για τους εργαζόμενους. Οι μεγάλες αλυσίδες (Ελευθερουδάκης, Ιανός, Παπασωτηρίου, FNAC, Public, κ.ά.) επιβάλλουν την υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων, τις χαμηλές αμοιβές, τις απλήρωτες υπερωρίες, τη μερική απασχόληση. Την ίδια βάση έχει και η γιγάντωση μιας χούφτας εκδοτικών οίκων που παράγουν πια το μεγαλύτερο μέρος της εκδοτικής παραγωγής.
Ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγάλος. Οι μεγάλοι θέλουν να σβήσουν τους μικρούς και να υπερφαλαγγίσουν τις άλλες αλυσίδες που είναι ανταγωνιστές τους. Στοιχείο αυτού του ανταγωνισμού είναι και το απάνθρωπο «απελευθερωμένο» ωράριο, καθώς και η επιδίωξη για λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές. Και οι μεγάλοι για να κυριαρχήσουν και οι μικροί για να επιβιώσουν καταφεύγουν στην εύκολη λύση, στο ξεζούμισμα των εργαζομένων. Δεν θα επιτρέψουμε την παραβίαση των εργατικών δικαιωμάτων σε κανένα εργασιακό χώρο, είτε στους «μικρούς» είτε σε αυτούς που γιγαντώνονται είτε στους «νεοεισερχόμενους» στην πιάτσα του βιβλίου.
Να προβάλουμε ένα πλαίσιο αιτημάτων με βάση τις ανάγκες μας, για μια αξιοπρεπή ζωή:
- Κατώτερος μισθός 1400,00 ευρώ (καθαρά). Η απεργία των δασκάλων δείχνει τον δρόμο. Αυτό το αίτημα πρέπει να γίνει σημαία σε όλους τους κλάδους.
- Επίδομα τέκνων σε ποσοστό 5% για κάθε τέκνο.
- Να προστεθεί στην κλαδική ΣΣΕ η εξής νέα ειδικότητα: ΔΙΑΝΟΜΕΙΣ – COURIERS. (Οι εργαζόμενοι της ειδικότητας αυτής να ασφαλίζονται με ΒΑΡΕΑ ένσημα).
- Επίδομα οθόνης σε ποσοστό 15% για όλους τους εργαζόμενους που κάνουν χρήση Η/Υ.
- Επίδομα προϋπηρεσίας σε ποσοστό 5%, μετά τη συμπλήρωση 8ετούς υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη.
- 35ωρο – 5θήμερο – 7ωρο (συνεχές). Όχι στο σπαστό ωράριο.
- 5 εβδομάδες άδεια σε όλους τους εργαζόμενους.
- Ένα επιπλέον ρεπό ανά δίμηνο στους εργαζόμενους που εργάζονται με δίκυκλο και στους εργαζόμενους που χρησιμοποιούν Η/Υ.
- Κάρτα απεριορίστων διαδρομών από τον εργοδότη σε όσους εργαζόμενους μετακινούνται από και προς την εργασία τους με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
- Το Δώρο του Πάσχα ορίζεται σε ένα (1) μηνιαίο μισθό.
- Το επίδομα αδείας ορίζεται σε ένα (1) μηνιαίο μισθό.
- Να καταργηθεί η υπερεργασία.

Υπάρχει ένας άλλος δρόμος….υπάρχει ένας άλλος τρόπος…..

Η πορεία του Συλλόγου έχει αφήσει μια πλούσια εμπειρία για το πώς πρέπει να παλέψουμε και πώς να οργανωθούμε. Ο χρόνος και οι εμπειρίες μας έχουν κάνει «σοφότερους».
Σε αυτό το σωματείο δεν υπήρξαν και δε θα υπάρξουν:
- εκπρόσωποι που να διαχειρίζονται τις τύχες των συναδέλφων.
Σε άλλα σωματεία ανώτερο όργανο είναι το Διοικητικό Συμβούλιο. Αυτό αποφασίζει για τα κρίσιμα ζητήματα, μέσα από αυτό περνά η λειτουργία του σωματείου. Οι Γενικές Συνελεύσεις υπάρχουν για να υιοθετούν ή να απορρίπτουν τις προτάσεις του Δ.Σ., να επικυρώνουν ή να καταψηφίζουν τα πεπραγμένα του. Αποτέλεσμα είναι, η πιο μεγάλη στιγμή του σωματείου να είναι οι εκλογές όπου θα εκλεγεί το Δ.Σ.

Δεν χρειαζόμαστε «διοικητές» στα εργατικά σωματεία. Διοικητές υπάρχουν στο στρατό. Έχουμε στους χώρους εργασίας αυτούς που μας διοικούν και μας διατάζουν (εργοδότες, διευθυντές, προϊστάμενοι). Στα σωματεία πρέπει να έχουμε συναδελφικότητα και αυτοοργάνωση. Σε εμάς το Διοικητικό Συμβούλιο έχει έναν τυπικό χαρακτήρα. Υπάρχει, γιατί νομικά δεν μπορεί να υπάρξει συνδικαλιστικός φορέας χωρίς Δ.Σ., Πρόεδρο, Γεν. Γραμματέα. Στο Σύλλογό μας ανώτερο όργανο είναι η Γενική Συνέλευση. Μέχρι την επόμενη Γενική Συνέλευση ρόλο συντονισμού και διεκπεραίωσης, για την υλοποίηση των αποφάσεων της προηγούμενης, έχει το ανοιχτό μάζεμα των «πρόθυμων συναδέλφων». Όποιος θέλει να βοηθήσει την δράση του Συλλόγου έχει θέση σε αυτό το ανοιχτό μάζεμα. Έχοντας κατακτήσει μια συναντίληψη για τα βασικά ζητήματα, κινούμαστε εξασφαλίζοντας την όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμφωνία, ακόμη και την ομοφωνία. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις που υπάρχουν συζητιούνται διεξοδικά ώστε να βρίσκεται λύση ενοποίησης όλων. Αν χρειαστεί, οι αποφάσεις θα παρθούν με ψηφοφορία στις Γενικές Συνελεύσεις.
Επιδίωξή μας είναι (και το έχουμε πετύχει), ο Σύλλογος να μπορεί να εκπροσωπείται από κάθε συνάδελφο, σε συλλογικές διαπραγματεύσεις, παραστάσεις σε εργοδότες, εργατικές διαφορές στην Επιθεώρηση Εργασίας, συνδικαλιστικές συσκέψεις…Για μας συνδικαλιστής είναι κάθε εργαζόμενος που παλεύει με συνειδητό τρόπο, δεν είναι ο εκλεγμένος σε κάποιο Δ.Σ. Στο Σύλλογο δεν προβάλλουμε πρόσωπα, προβάλλουμε τη συλλογικότητα. Από αυτή τη σκοπιά προωθούμε και την εναλλαγή στα τυπικά αξιώματα που ο νόμος απαιτεί να υπάρχουν. Ως πρόεδρος, αντιπρόεδρος, γεν. γραμματέας μπορεί να οριστούν με εναλλαγή αρκετοί συνάδελφοι.
«Αφού δεν πιστεύουμε στα Δ.Σ. και στα όργανα, τότε γιατί κάνουμε εκλογές στο Σύλλογο;», θα ρωτήσει κάποιος. Δύο είναι οι λόγοι:
α) Γιατί, όπως προαναφέραμε, σωματείο χωρίς εκλεγμένο Δ.Σ. και συγκροτημένο προεδρείο δεν μπορεί να υπάρξει. Μάλιστα η εκλογή αυτή πρέπει να γίνει όπως ο νόμος ορίζει, μέσα σε καθορισμένα χρονικά πλαίσια, με την εποπτεία Δικαστικού Αντιπροσώπου που το Πρωτοδικείο ορίζει, και που στοιχίζει (595 ευρώ πάει το μαλλί για τις προσεχείς εκλογές!). Είναι και αυτό μια έκφραση των κρατικών παρεμβάσεων στο συνδικαλισμό.
β) Γιατί, μπορεί στο δικό μας Σύλλογο να μην έχει σημασία ποιος θα εκλεγεί, έχει όμως μεγάλη σημασία πόσοι θα ψηφίσουν. Είναι και αυτό ένας δείκτης της δύναμης και της ικανότητας συσπείρωσης του Συλλόγου, είναι ένα στοιχείο που οι εργοδότες σίγουρα θα το μετρήσουν.
Καλούμε όλους τους συναδέλφους να θέσουν υποψηφιότητα
για τα «αξιώματα» του Συλλόγου.
Και με αυτό τον τρόπο να αποδυναμώσουμε ακόμη περισσότερο
τη σημασία που τους αποδίδεται.
Το 1/4, το 1/3 των ψηφισάντων, ας είναι και υποψήφιοι.
- επαγγελματικά συνδικαλιστικά στελέχη και ιδιαίτερα προνόμια.
Στο Σύλλογο μας, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στα άλλα σωματεία, κανένας δεν πληρώνεται για τη συμμετοχή του και τον χρόνο που αφιερώνει. Ο συνδικαλισμός είναι εθελοντική προσφορά και όχι επάγγελμα. Όλοι οι συνδικαλιστές (οι «πρόθυμοι συνάδελφοι») δουλεύουν κανονικά το 8ωρο τους. Απουσιάζουν από τη δουλειά μόνο όταν πρέπει να παρευρεθούν κάπου εκπροσωπώντας το Σύλλογο, και αυτό το κάνουν όχι σε βάρος των υπολοίπων συναδέλφων στο χώρο εργασίας. Αξιοποιούμε τα ρεπό μας για συνδικαλιστικά τρεχάματα, δεν χρησιμοποιούμε τις συνδικαλιστικές άδειες που ο νόμος προβλέπει. «Όλα για όλους, τίποτα για μας!», όπως λέει και ο κομαντάτε Μάρκος των Ζαπατίστας. Να πετύχουμε μέσα από τη ΣΣΕ μια μέρα συνδικαλιστικής άδειας για όλο τον κλάδο για να κάνουμε Γενική Συνέλευση, όχι όμως άδειες για λίγους, για τα μέλη του Δ.Σ.
- χρηματοδότηση (άρα και εξάρτηση) από εργοδότες, οργανώσεις εργοδοτών, κόμματα, πολιτικές οργανώσεις, συνδικαλιστικές παρατάξεις, κρατικούς και διακρατικούς φορείς.
Τα έσοδα του Συλλόγου προέρχονται από τις συνδρομές των μελών, από εισφορές μελών και φίλων, από εκδηλώσεις, χοροεσπερίδες, εράνους, πώληση εντύπων, λαχειοφόρους, δωρεές, ενισχύσεις από άλλους συνδικαλιστικούς φορείς. (Τα παραπάνω αναφέρονται αυτολεξεί στο Καταστατικό του Συλλόγου, άρθρο 8)
Συνάδελφε, μην ξεχνάς να καταβάλεις τη χρονιάτικη συνδρομή σου (12 ευρώ).
Ο Σύλλογος τα έχει ανάγκη.

- μικρο-παραταξιακοί τσακωμοί και αλληλο-υπονομεύσεις.
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, ως σωματείο νοείται το άθροισμα των παρατάξεων που υπάρχουν σε αυτό. Οι παρατάξεις λύνουν και δένουν στη ζωή του σωματείου. Στις Γ.Σ., στο Δ.Σ., στις διαπραγματεύσεις, στην εκπροσώπηση προς τα έξω, στα πάντα, οι παρατάξεις τα βρίσκουν ή τσακώνονται, μοιράζονται ή μονοπωλούν, χάνουν ή κερδίζουν πόντους στο παιχνίδι διαχείρισης των υποθέσεων του σωματείου. Τα μέλη του σωματείου υπάρχουν για να ακολουθούν, να στηρίζουν, να ψηφίζουν, να διαμεσολαβούνται από κάποια παράταξη.
Στην ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος, οι παρατάξεις δεν διαμορφώθηκαν ως πολιτικές και συνδικαλιστικές τάσεις – ρεύματα, όπου πολλά θα μπορούσαν να προσφέρουν στο κίνημα, αλλά αποτέλεσαν και στη συντριπτική τους πλειοψηφία αποτελούν μηχανισμούς χειραγώγησης και ελέγχου της συνείδησης των εργαζομένων. Αποτέλεσαν και αποτελούν μηχανισμούς μεταφοράς επιδιώξεων ξένων προς τα εργατικά συμφέροντα (κομματικές επιλογές). Έτσι διασπούν αντί να ενώνουν τους εργαζόμενους.
Δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από τον εναλλασσόμενο ρόλο «απεργού» και «απεργοσπάστη» που έχουν επιλέξει για τον εαυτό τους η ΔΑΚΕ και η ΠΑΣΚΕ, ανάλογα με το αν είναι στην κυβέρνηση η Ν.Δ. ή το ΠΑΣΟΚ.

Στο δικό μας Σύλλογο αυτά τα φαινόμενα δεν υπάρχουν. Υπάρχει η δημοκρατία των μελών. Σε μας ο καθένας μπορεί να ανήκει (ή να μην ανήκει) σε κάποια οργάνωση, κόμμα, πολιτική ομάδα, συνδικαλιστική κίνηση. Όμως στα μαζέματα, στις Γ.Σ., στην καθημερινή δράση κινούμαστε ως συνάδελφοι, ως εργαζόμενοι και όχι ως ιμάντας μεταβίβασης αποφάσεων και επιλογών που παίρνονται για τον Σύλλογο έξω από τον Σύλλογο. Η ενότητα των συμφερόντων μας ως εργαζομένων είναι πάνω από τις όποιες διαφορές μας. Και αυτό είναι το κριτήριο της δράσης μας. Από αυτή τη σκοπιά όποιος συνάδελφος θέλει να βοηθήσει, όποιος θέλει να στηρίξει δραστήρια τους στόχους του Συλλόγου άσχετα με το που ανήκει (ή δεν ανήκει) πολιτικά ή κομματικά, μπορεί και πρέπει να δίνει τη μάχη μαζί με τους υπόλοιπους, μπορεί και πρέπει να είναι υποψήφιος.

Στο Καταστατικό του Συλλόγου μας γράφει…

Οι στόχοι του Συλλόγου είναι:
α) Να συνενώσει όλους τους εργαζόμενους του κλάδου με στενούς δεσμούς συναδελφικότητας και αλληλεγγύης.
β) Να αποτελέσει όπλο για την υπεράσπιση των οικονομικών, επαγγελματικών, κοινωνικών, φυσικών κ.ά. δικαιωμάτων των συναδέλφων.
γ) Να γίνει το μέσο για την εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών εργασίας (μισθός, ωράριο, άδειες κ.τ.λ.) των εργαζόμενων του κλάδου.
δ) Να καλλιεργήσει ένα ταξικό – συναδελφικό και διεθνιστικό πνεύμα στους εργαζόμενους του κλάδου, ώστε να αισθάνονται κομμάτι του συνόλου της εργατικής τάξης και να κατανοούν έτσι, ότι τα εργατικά συμφέροντα βρίσκονται σε αντίθεση με τα συμφέροντα και τις επιλογές των εργοδοτών.
ε) Να συμπαραστέκεται ηθικά και υλικά σε άλλα σωματεία, σε εργαζόμενους άλλων κλάδων και άλλων χωρών που βρίσκονται σε αγώνα για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους.
στ) Να συντονίζει τις προσπάθειές του μαζί με το υπόλοιπο εργατικό κίνημα για την υπεράσπιση των συμφερόντων ολόκληρης της εργατικής τάξης (εργαζομένων, ανέργων, ξένων εργατών), για τη βελτίωση της εργατικής νομοθεσίας και την επίβλεψη για την πιστή εφαρμογή της.
ζ) Να προάγει το αίσθημα της υπερηφάνειας, της αξιοπρέπειας, του ασυμβίβαστου που ταιριάζει στον κόσμο της δουλειάς, στους εργαζόμενους που παράγουν με το μυαλό και τα χέριά τους τον πλούτο της κοινωνίας.
η) Να αγωνίζεται μαζί με το υπόλοιπο εργατικό κίνημα ενάντια στην ξενοφοβία, το ρατσισμό, το σωβινισμό, το φασισμό, τον πόλεμο.
θ) Να προβάλει το όραμα και να παλεύει για έναν άλλο κόσμο, χωρίς εκμετάλλευση, καταπίεση, διακρίσεις, πολέμους και αδικία, για μια άλλη κοινωνία, της αφθονίας, της ισότητας και της ελευθερίας.

Για την επίτευξη των στόχων μας χρειαζόμαστε…

Ένα Σύλλογο μαζικό, δυνατό, με πολλούς συναδέλφους να πλαισιώνουν τις λειτουργίες του, οικονομικά ανεξάρτητο, πλούσιο σε δραστηριότητες.
Σύλλογος είναι ο κάθε συνάδελφος. Ο καθένας από μας πρέπει να αναλάβει μερίδιο ευθύνης για τη λειτουργία του.
Προσανατολιζόμαστε στην δημιουργία ομάδων δουλειάς στους εξής τομείς: εφημερίδα, ηλεκτρονική σελίδα, προβολές ταινιών – εκδηλώσεις – διαλέξεις, Ταμείο Αλληλοβοήθειας, Τράπεζα Αίματος, ποδοσφαιρική ομάδα…Οποιαδήποτε άλλη ιδέα και πρόταση υπάρχει, είναι ευπρόσδεκτη. Είναι ανάγκη να υπάρξουν πολλές διαθεσιμότητες.
Η διαδικασία των εκλογών πρέπει να αξιοποιηθεί για το δυνάμωμα μιας τέτοιας συνδικαλιστικής πρακτικής. Για ένα νέο εργατικό κίνημα, μαχητικό, ανεξάρτητο, αμεσοδημοκρατικό.

Άρθρο 16 και Κοινωνικός Μισθός

Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε και διανεμήθηκε στη Θεσσαλονίκη κατά τις περσινές κινητοποιήσεις των φοιτητών ενάντια στο Άρθρο 16 και το νόμο-πλαίσιο.

Η Αναθεώρηση του Άρθρου 16 χτυπά τον «κοινωνικό» μισθό μας

Αυτό που ζούμε σήμερα, η προσπάθεια Συνταγματικής Αναθεώρησης του άρθρου 16, έχει ένα διπλό στόχο: καταρχήν, την επίσημη θεσμοθέτηση και εισαγωγή των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων, και έτσι τη δημιουργία μιας «Αγοράς Πανεπιστημιακών Σπουδών». Δεύτερον και κυριότερο, μέσω της «νέας Αγοράς Πανεπιστημιακών Σπουδών» και του προωθούμενου νέου νόμου-πλαισίου, την αύξηση της πίεσης στα Δημόσια Πανεπιστήμια να «ιδιωτικοποιήσουν» το καθεστώς τους, να λειτουργήσουν σαν επιχειρήσεις. Μάλιστα, αυτός ο δεύτερος σκοπός, η λειτουργία των Πανεπιστημίων σαν επιχειρήσεις, είναι κάτι που ήδη έχει επιτευχθεί ως ένα βαθμό, μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει «υπόκωφα» εδώ και 10 χρόνια τουλάχιστον.

Σκοπός αυτού του κειμένου δεν είναι να συζητήσουμε για τις δύο παραπάνω πτυχές της «μεταρρύθμισης» που προωθείται στα Πανεπιστήμια, για τις οποίες πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί. Εμείς θέλουμε να τονίσουμε κάτι άλλο: το πώς όλη αυτή η ιστορία, η Αναθεώρηση του άρθρου 16 και ο νόμος-πλαίσιο, αφορούν τελικά τον κάθε μισθωτό, τον κάθε άνεργο, ακόμα και αυτούς που δεν έχουν παιδιά που σπουδάζουν, που δεν είναι γονείς. Θέλουμε να φωτίσουμε το γεγονός πως η «Ιδιωτικοποίηση» της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης είναι μια (ακόμα) κίνηση μείωσης των δημοσίων, κοινωνικών δαπανών. Είναι μια προσπάθεια «μετακύλισης» του κόστους των κοινωνικών υπηρεσιών, και άρα του κόστους αναπαραγωγής των εργαζομένων, από το Κράτος και τις εισφορές των επιχειρήσεων στους ίδιους τους μισθωτούς. Είναι δηλαδή μια (ακόμη) επίθεση σε τμήμα του «κοινωνικού» μισθού μας.


Λίγα λόγια για τον «κοινωνικό» μισθό και την ιστορία του

Συνήθως όταν αναφερόμαστε στο μισθό εννοούμε «τα λεφτά που παίρνουμε στο χέρι από τη δουλειά μας». Αυτός είναι ο «άμεσος» μισθός. Ο «κοινωνικός» μισθός είναι οι παροχές που παίρνουν οι εργαζόμενοι σε είδος. Εννοούμε δηλαδή τις παροχές υγείας (φάρμακα, περίθαλψη κτλ), παιδείας (εκπαίδευση, βιβλία, κτίρια κτλ), τα επιδόματα (ανεργίας, οικογενειακά κτλ), τις άδειες (ασθένειας, εγκυμοσύνης κ.α.) και άλλες τέτοιου είδους παροχές.
Από πού τις παίρνουμε αυτές τις παροχές: από το Κράτος. Γιατί; Δηλαδή πως προέκυψαν, πως συνέβη και το Κράτος δίνει αυτές τις παροχές, έτσι «του ’ρθε»; Η ανάπτυξη του «κοινωνικού» μισθού, των κοινωνικών παροχών έχει πολύ μεγάλη ιστορία. Βασική τομή σε αυτή την ιστορία είναι η δεκαετία του ’20 σε Αμερική και Δυτική Ευρώπη. Εκείνη την εποχή, με τη μεγάλη πίεση των εργατικών αγώνων που ανθίζουν αμέσως μετά το Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο (σε Γερμανία, Ρωσία-Οκτωβριανή Επανάσταση, Ολλανδία, Ιταλία κτλ), το Κράτος και οι κεφαλαιοκράτες αρχίζουν και αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να ελέγξουν με άλλο τρόπο τους εργάτες (και όχι απλά με την ωμή καταστολή), να τους τιθασεύσουν ενσωματώνοντας τους σε μια «κοινωνική συμφωνία / κοινωνική ειρήνη», σε μια συμφωνία που θα φροντίζει την αναπαραγωγή των εργατών και συνάμα τον έλεγχο τους, μια συμφωνία που θα εξασφαλίζει την κερδοφορία των κεφαλαιοκρατών χωρίς αυτή να μπλοκάρεται καίρια από τις εργατικές απαιτήσεις-εξεγέρσεις. Αφορμή για αυτή την αλλαγή στο μέχρι τότε ρόλο του Κράτους θα αποτελέσει κύρια το χρηματιστηριακό κραχ του ’29. Πραγματικά, η δεκαετία του ’30 θα σημάνει μια στροφή-τομή στο ρόλο του Κράτους. Αρχίζουν να φορολογούνται σφοδρά οι επιχειρήσεις και δίνονται χρήματα για βασικές κοινωνικές παροχές (έτσι π.χ. το 1935 θεσπίζεται στις ΗΠΑ η κοινωνική ασφάλιση και τα επιδόματα ανεργίας). Ακόμα αναγνωρίζονται και επίσημα τα συνδικάτα ως «συνομιλητές» στο ζήτημα διαχείρισης και αναπαραγωγής των εργατών (εξ’ ου και η περιβόητη αφίσα των τότε βιομηχανικών συνδικάτων στις ΗΠΑ που έλεγε: «ο Πρόεδρος Ρούζβελτ θέλει να μπεις στο συνδικάτο»). Παρολαυτά, ο «κοινωνικός» μισθός θα αναπτυχθεί καίρια αμέσως μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, ακριβώς για να προλάβει τις εργατικές εξεγέρσεις απέναντι στη φτώχεια και την αθλιότητα τις οποίες δεν πρόλαβε μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και για να εξασφαλίσει ένα άλλο μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης-κερδοφορίας.

Έτσι ιστορικά, μέσα στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και κυρίως όσον αφορά τη Δυτική Ευρώπη-Αμερική, η αμοιβή της μισθωτής εργασίας παγιώθηκε σε δύο μορφές: στον «άμεσο» και στον «κοινωνικό» μισθό. Με τις σκληρές μάχες που έδωσαν οι εργαζόμενοι, κυρίως τις δεκαετίες του ’60-’70, κατάφεραν να ανεβάσουν το επίπεδο τόσο του «άμεσου» μισθού όσο και του «κοινωνικού». Αυτό επιτεύχθηκε στην Ελλάδα μόνο μετά το μεγάλο κύμα εργατικών αγώνων της μεταπολίτευσης (’74-’81), στις αρχές της δεκαετίας του ’80 (χαρακτηριστικά, οι δημόσιες δαπάνες, από 14% το ’80 αυξάνονται σε 20,9% το ’85).

Ο «κοινωνικός» μισθός θα αναπτυχθεί στην Ελλάδα πολύ «αργά» σε σχέση με το Δυτικό κόσμο και θα περιλαμβάνει (όπως ιστορικά διαμορφώθηκε σχεδόν παντού) τις εξής κυριότερες Κρατικές δαπάνες: α) Δαπάνες για την Υγεία (π.χ. δημόσιο νοσηλευτικό σύστημα) β) Δαπάνες για το Δημόσιο Εκπαιδευτικό Σύστημα γ) Δαπάνες για Κοινωνική Ασφάλιση (αν και η ασφάλιση χρηματοδοτείται κυρίως από «άμεσο» μισθό, από εισφορές που απλά δεν παίρνει στο χέρι ο εργαζόμενος). Η χρηματοδότηση δε του «κοινωνικού» μισθού, το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’80, θα γίνει από την επιβολή σημαντικών φόρων στα κέρδη των επιχειρήσεων. Κάτι όμως που θα αρχίζει να αλλάζει ήδη από το ’85 και μετά…


Ο νεοφιλελευθερισμός επιτίθεται στον «κοινωνικό μισθό»

Η επιβολή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, ήδη από το ’85 αλλά κύρια από το ’90 μέχρι σήμερα, θα σημάνει μια σωρεία μέτρων ενάντια των εργαζομένων. Καταρχήν στην ίδια τη μισθωτή εργασία βιώνουμε τη στασιμότητα και εν τέλει μείωση του «άμεσου» μισθού μας (μέσω της πολιτικής της «λιτότητας»), την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, την εντατικοποίηση της δουλειάς. Από την άλλη, στον «κοινωνικό» μισθό βλέπουμε συνέχεια περικοπές επιδομάτων, κοινωνικών υπηρεσιών και παροχών.

Πιο συγκεκριμένα, και όσον αφορά τον «κοινωνικό» μισθό (δηλαδή τις Κρατικές δαπάνες για Υγεία, Παιδεία, Κοινωνική Ασφάλιση) η νεοφιλελεύθερη πολιτική επιδιώκει:
Α) Από τη μια πλευρά να απαλλάξει τις επιχειρήσεις από όποιους φόρους πλήρωναν για να χρηματοδοτήσουν τον «κοινωνικό» μισθό, φόρους που οι αγώνες των εργαζομένων είχαν εν τέλει επιβάλει στις επιχειρήσεις (μέσω της διαμεσολάβησης του Κράτους).
Β) Καθώς οι δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες μένουν χωρίς χρηματοδότηση από το Κράτος, από τους φόρους των επιχειρήσεων, αλλά η ζήτηση των εργαζομένων για αυτές (δηλαδή για υγεία-παιδεία-ασφάλιση) παραμένει ζωτική και δεν μπορεί να πάψει, η νεοφιλελεύθερη πολιτική επιδιώκει να «πουλιούνται» αυτές οι κοινωνικές υπηρεσίες από ιδιωτικές επιχειρήσεις, ώστε και να καλυφθούν κάπως οι ανάγκες και η «δυσαρέσκεια» του κόσμου, αλλά και να βγάζει κέρδος ένα πλήθος επιχειρήσεων, να «αναπτύσσεται η ιδιωτική πρωτοβουλία και η οικονομία».
Η παραπάνω διαδικασία «υποχρηματοδότησης-ιδιωτικοποίησης» των κοινωνικών υπηρεσιών συμβαίνει τόσο άτυπα όσο και τυπικά, θεσμικά, τα τελευταία 15 χρόνια.

Κοινωνική Ασφάλιση

Όσον αφορά την υποχρηματοδότηση της Κοινωνικής Ασφάλισης, το Κράτος χρωστάει τεράστια ποσά στα ασφαλιστικά ταμεία (9 δις. ευρώ σύμφωνα με έρευνα της «Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής» -Αγγελιοφόρος 16/12/2007). Επιπλέον είναι γνωστό ότι προωθεί την ανασφάλιστη εργασία και την εισφοροδιαφυγή αφού: α) δεν κάνει κανένα έλεγχο στους εργασιακούς χώρους όπου η εισφοροδιαφυγή αγγίζει τα 4,5 δις. ευρώ το χρόνο. Στο ΙΚΑ, 1 στους 4 εργαζόμενους είναι ανασφάλιστος β) δεν νομιμοποιεί 300.000 μετανάστες εργάτες γ) προωθεί το μοντέλο της προσωρινής εργασίας-ανεργίας όπου οι ασφαλιστικές εισφορές…εκλείπουν δ) με ρυθμίσεις του, δίνει συνέχεια παρατάσεις και απαλλαγές στις επιχειρήσεις που χρωστάνε εισφορές.
Η «ιδιωτικοποίηση» της Κοινωνικής Ασφάλισης θα προωθηθεί αμέσως μετά τις ερχόμενες εκλογές με την «μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού» (που δεν έγινε πλήρως το 2001 αφού ο κόσμος ξεσηκώθηκε). Σήμερα, αν και το μερίδιο της ιδιωτικής ασφάλισης είναι ακόμα σχετικά μικρό, έχουμε «μεγάλη κινητικότητα στην αγορά» των ασφαλιστικών εταιριών (που συνήθως ανήκουν σε τράπεζες), οι οποίες «υπόσχονται» συντάξεις και ασφάλιση στους εργαζομένους που ακούνε συνέχεια πως το ασφαλιστικό σύστημα «είναι έτοιμο να καταρρεύσει». Κυριότερα δε, η «ιδιωτικοποίηση» της Κοινωνικής Ασφάλισης λαμβάνει χώρα μέσω των «επενδυτικών δραστηριοτήτων» των ασφαλιστικών ταμείων: μιλάμε για «τζόγο» στο χρηματιστήριο και όχι μόνο, που κάνουν οι διοικήσεις των ταμείων με λεφτά από τον «άμεσο» μισθό των εργαζομένων! Αυτό το φαινόμενο έχει ακόμα περιορισμούς (σήμερα τα ταμεία μπορούν να επενδύουν 23% των διαθέσιμων πόρων τους), αλλά η ερχόμενη «μεταρρύθμιση» θέλει –τι άλλο- να άρει τους περιορισμούς στην επένδυση χρημάτων από τα ασφαλιστικά ταμεία, χρήματα που βασικά ανήκουν…σε μας!

Παιδεία

Στο Εκπαιδευτικό Σύστημα διαπιστώνουμε πως «η Παιδεία έχει πάψει από καιρού να είναι δωρεάν». Ας ξεκινήσουμε από το επίπεδο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ας μη μιλήσουμε καν για την «παιδεία επί χρημάσι» στο Δημοτικό. Ξέρουμε καλά πως λόγω του ανταγωνιστικού-εκλεκτικού συστήματος εισαγωγής σε ΑΕΙ-ΤΕΙ (ιδιαίτερα στις σχολές «κύρους»), η «παραπαιδεία» (φροντιστήρια, ιδιαίτερα κτλ) ανθεί. Το 2005 (σύμφωνα με την έρευνα οικογενειακού προϋπολογισμού της ΕΣΥΕ), αναλογούσαν, ως έξοδα παραπαιδείας, 1.565 ευρώ το χρόνο για κάθε έναν από τους 700 χιλιάδες μαθητές των γυμνασίων και των λυκείων! Είναι χαρακτηριστικό δε της «δωρεάν παιδείας» το ότι η μόρφωση ενός μαθητή λυκείου επιβαρύνει κατά 72,5% την οικογένειά του και μόλις κατά 27,5% τον κρατικό προϋπολογισμό!
Σε ένα δεύτερο στάδιο, όσοι νέοι και νέες δεν καταφέρουν την εισαγωγή τους σε κάποιο ΑΕΙ-ΤΕΙ στρέφονται συνήθως στο πλήθος μετα-δευτεροβάθμιων σχολών που υπάρχουν (ΙΕΚ, ΚΕΚ κ.α.) για να καλύψουν μορφωτικές ανάγκες που δεν καλύπτονται εν τέλει από το δημόσιο σύστημα. Αυτό το πλήθος μετα-λυκειακών σχολών έχει μεγάλα κέρδη αυτή τη στιγμή και θα προσπαθήσει να επωφεληθεί ακόμα περισσότερο από το άνοιγμα της «Αγοράς Πανεπιστημιακών Σπουδών» (τα ΚΕΣ υπολογίζουν πως θα αυξήσουν τους σπουδαστές τους από 20.000 σε 50.000 και τα δίδακτρα τους από 6.000 σε 10.000 ευρω). Να σημειώσουμε μόνο ότι ήδη σήμερα, «πριν το άνοιγμα της Αγοράς», οι δαπάνες των νοικοκυριών για σπουδές σε επαγγελματικές και τεχνικές σχολές, αλλά και για ιδιωτικά ΙΕΚ είναι τεράστιες π.χ. ανήλθαν το 2005 στα 129 εκατ. ευρώ (έρευνα ΕΣΥΕ).
Από την άλλη μεριά, μέσα στις Δημόσιες Ανώτατες Σχολές, ένα πλήθος υπηρεσιών έχει πάψει προ πολλού να είναι δωρεάν και το κόστος τους βαρύνει τους φοιτητές-σπουδαστές και τις οικογένειες τους: μιλάμε για τα έξοδα για υλικά, για βιβλία, για αναγκαστικές υπεραστικές μεταφορές, για σίτιση, για στέγαση κτλ. Χαρακτηριστικό είναι το ότι οι κρατικές δαπάνες ανά φοιτητή μειώθηκαν τη δεκαετία 1993-2002 κατά 43-45%. Ακόμα, στα Ανώτατα Ιδρύματα βλέπουμε και άλλες μορφές που ο «κοινωνικός» μισθός συρρικνώνεται όπως π.χ. τα δίδακτρα για μεταπτυχιακά, για το κατ’ όνομα «Ανοιχτό» Πανεπιστήμιο κ.α. Τέλος, είναι πια γνωστό σε όλους ότι πολλά ερευνητικά προγράμματα των Δημόσιων Ανώτατων Σχολών, λόγω κυρίως της υποχρηματοδότησης τους, έχουν ήδη περάσει στα χέρια ιδιωτικών επιχειρήσεων που «πληρώνουν και ελέγχουν». Η «ιδιωτικοποίηση» δηλαδή των Δημόσιων Ανώτατων Ιδρυμάτων είναι ήδη εδώ και οι θεσμικές αλλαγές που προωθούνται από την κυβέρνηση θέλουν βασικά να την επικυρώσουν και να την επεκτείνουν.


Υγεία

Στην Υγεία τώρα, βρίσκουμε και εκεί πλήθος αλλαγών τα τελευταία 15 χρόνια. Τα βήματα είναι γνωστά:
1) Υποχρηματοδότηση και απαξίωση των Δημόσιων Υπηρεσιών Υγείας από το Κράτος. Δεν είναι μόνο ότι λείπουν οι υποδομές, αλλά ακόμα και το απαραίτητο προσωπικό ασφαλείας (σήμερα οι ελλείψεις γιατρών στο ΕΣΥ αγγίζουν τις 6000. Οι δε ελλείψεις νοσηλευτών είναι περισσότερες από 7000)!
2) «Ιδιωτικοποίηση» δημόσιων υπηρεσιών υγείας που καλύπτουν ζωτικές ανάγκες του πληθυσμού. Έτσι π.χ. το ΕΣΥ νοικιάζει κλίνες εντατικής στο ιδιωτικό νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», την ώρα μάλιστα που ολόκληρα τμήματα δημόσιων νοσοκομείων παραμένουν κλειστά. Μέσω μάλιστα των ΣΔΙΤ (συμπράξεων δημοσίου-ιδιωτικού τομέα) ακόμα περισσότερες δημόσιες υπηρεσίες υγείας θα διαχειρίζονται από ιδιώτες, από τις μεγάλες επιχειρήσεις υγείας. Η «ιδιωτικοποίηση» παίρνει ακόμα άμεση μορφή: την κατευθείαν προσφυγή του πληθυσμού σε ιδιώτες, γιατί το δημόσιο σύστημα υγείας είναι παραμελημένο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Ινστιτούτου Προληπτικής και Κοινωνικής Ιατρικής, στην επαρχία (όπου οι δομές της πρωτοβάθμιας φροντίδας ναι μεν λειτουργούν αλλά είναι πλήρως υποβαθμισμένες) το 75% του κόσμου καταφεύγει σε «ιδιωτικές» λύσεις: πάει σε ιδιώτη ή δεν πάει πουθενά.
3) Συρρίκνωση του «κοινωνικού» μισθού μας και ταυτόχρονη αύξηση του μέρους του «άμεσου» μισθού που δίνουμε για υπηρεσίες υγείας. Με τα παραπάνω καταλαβαίνουμε πως δεν είναι τυχαία η αλματώδης ανάπτυξη που έχουν οι ιδιωτικές νοσηλευτικές κλινικές, τα διαγνωστικά κέντρα, τα ιδιωτικά ιατρεία, εν τέλει η «ιδιωτική υγεία». Η ανάπτυξη τους οφείλεται στα δικά μας χρήματα: σε όσα δεν «παίρνουμε» από τον «κοινωνικό» μισθό, τις παροχές δηλαδή που δεν παίρνουμε από τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας, και έτσι τελικά, σε όσα αναγκαζόμαστε να δίνουμε σε ιδιώτες από τον «άμεσο» μισθό μας για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας. Βιώνουμε πολύ καλά στο πετσί μας το ότι «η Ελλάδα σήμερα είναι ανάμεσα στις 4 χώρες του ΟΟΣΑ με τις υψηλότερες ιδιωτικές δαπάνες υγείας»!


Να μην τους χαρίσουμε έτσι απλά τον «κοινωνικό» μισθό!

Ως μισθωτοί, ως άνεργοι, ίσως ως μελλοντικοί γονείς, ως άνθρωποι εν τέλει που δεν εμπλεκόμαστε άμεσα με τα Πανεπιστήμια, κρίνουμε πως η αντίσταση μας στην Αναθεώρηση του Άρθρου 16 (και στο νόμο-πλαίσιο) μας αφορά. Μας αφορά και πολύ μάλιστα. Είναι σημαντικό να αντισταθούμε ενάντια στα σχέδια του Κράτους και των εργοδοτών, γιατί αυτό που θέλουν να θεσμοθετήσουν και επίσημα πια, στο Σύνταγμα και στο νέο νόμο-πλαίσιο, δεν είναι απλά «τα μη-κρατικά Πανεπιστήμια», δεν είναι απλά μια «ταμπέλα», αλλά η ζοφερή πραγματικότητα που ήδη βιώνουμε, το ότι κάθε νοικοκυριό που αντιμετωπίζει ή θα αντιμετωπίσει και θα διαχειριστεί το ζήτημα της εκπαίδευσης θα πρέπει «να βάλει βαθιά το χέρι στη τσέπη». Η αναθεώρηση είναι δηλαδή μια «επίσημη σφραγίδα» της βούλησης τους, της επιδίωξης τους να μειωθεί ο ήδη βαλλόμενος «κοινωνικός» μισθός μας και στο μέλλον, και έτσι και ο «άμεσος» (αφού από αυτόν θα πληρώνουμε για Εκπαίδευση).
Και φυσικά είναι ξεκάθαρο πως το ζήτημα δεν αφορά μόνο την Εκπαίδευση. Και στην Υγεία οι συνεχείς θεσμικές παρεμβάσεις οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στο να αναπτυχθεί περαιτέρω η Ιδιωτική, «ακριβή» υγεία και να λειτουργήσει η εναπομένουσα Δημόσια Υγεία με όρους επιχείρησης. Και όσον αφορά την Κοινωνική Ασφάλιση, μπορεί αυτή η κυβέρνηση να μην έβαλε μπροστά το σχέδιο ριζικής αναδιάρθρωσης του, αλλά γνωρίζουμε καλά ότι: α) το Ασφαλιστικό σύστημα έχει ήδη δεχθεί καίριες αλλαγές που είναι εις βάρος μας (νόμοι Σιούφα το ’90-’93, «μίνι-ασφαλιστικό» του Ρέππα στις αρχές της δεκαετίας) και β) Άμεση προτεραιότητα μετά τις ερχόμενες εκλογές είναι να προχωρήσει η περαιτέρω αλλαγή του Ασφαλιστικού προς το «χειρότερο» για μας, προς το πιο κερδοφόρο για αυτούς.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η απεύθυνση του φοιτητικού κινήματος προς τους εργαζόμενους, τους ανέργους, την κοινωνία, θα πρέπει κατά τη γνώμη μας να αναδεικνύει αυτό το γεγονός, τη συρρίκνωση του «κοινωνικού» και έτσι και του «άμεσου» μισθού. Έτσι μπορεί να βρει καίρια αναφορά ο λόγος των φοιτητών στον «έξω-από-τα-Πανεπιστήμια κόσμο». Έτσι μπορεί να αναδείξει ζητήματα όχι μόνο για το ζήτημα της Εκπαίδευσης αλλά και της Υγείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης, της «Μεταρρύθμισης». Απλοϊκά ίσως, το σύνθημα θα μπορούσε να είναι:
«Άρθρο 16 και νόμος-πλαίσιο σημαίνει: ΠΛΗΡΩΝΕ ΚΑΙ ΑΛΛΟ. ΠΛΗΡΩΝΕ ΚΑΙ ΑΛΛΟ ΓΙΑ ΟΛΑ. ΓΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ-ΥΓΕΙΑ-ΑΣΦΑΛΙΣΗ, ΓΙΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΗΔΗ ΠΛΗΡΩΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΤΑ ΠΛΗΡΩΝΕΙΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ».

7 Σημεία για το Ασφαλιστικό Ζήτημα

Το παρακάτω κείμενο μοιράστηκε ως εισήγηση στην εκδήλωση του
"Συντονιστικού Κοινής Δράσης Εργαζομένων" για το Ασφαλιστικό ζήτημα που έγινε στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης στις 20/6/2007



Όλα τα στοιχεία που παρατίθενται στο παρακάτω κείμενο προέρχονται κυρίως από έρευνες της ΠΟΠΟΚΠ (Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής,) καθώς και από μελέτες του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ (κυρίως την αναλογιστική μελέτη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ για το ΙΚΑ το 2005). Οι έρευνες της ΠΟΠΟΚΠ δημοσιεύονται κατά καιρούς στον Τύπο (π.χ. πρόσφατα σε Μακεδονία-Ελευθεροτυπία 31/5/2007) καθώς και στην ιστοσελίδα της www.popokp.gr Tην έρευνα του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ μπορείτε να τη βρείτε στο www.inegsee.gr/Actuarial_study_2005.zip


Σημείο 1: Φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα με τα Ταμεία,
με τα ελλείμματα τους, με τις παροχές τους, με το μέλλον τους

Αν δούμε την κατάσταση όπως έχει σήμερα και με προοπτική το ότι «τίποτα δεν θα αλλάξει στον κόσμο τις επόμενες δεκαετίες», τα Ταμεία αντιμετωπίζουν πραγματικά πρόβλημα.
Σύμφωνα με την ΠΟΠΟΚΠ, τα μεγάλα ταμεία θα αγγίξουν στο τέλος του 2007 τα 3,3 δις. ευρώ σε ελλείμματα. Τα ελλείμματα μάλιστα έχουν τεράστια αύξηση τα τελευταία χρόνια λόγω των δαπανών υγείας: αυξήθηκαν πολύ οι δαπάνες για φάρμακα από τότε που καταργήθηκε η λίστα φαρμάκων και αυξήθηκαν ανεξέλεγκτα οι τιμές τους + από το γεγονός ότι οι φαρμακευτικές εταιρίες δεν δίνουν το 4% του τζίρου τους στα Ταμεία, όπως ορίζει ο νόμος.
Ως προς τις παροχές, και εμπειρικά γνωρίζουμε ότι είναι πολύ χαμηλές: η μέση γενική κύρια σύνταξη στην Ελλάδα το 2007 είναι 617 ευρώ (55% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου –εξαιρείται ο ΟΓΑ που «ρίχνει» κατά πολύ το μέσο όρο: η μέση σύνταξη στον ΟΓΑ είναι 360 ευρώ). Σε περσινά στοιχεία της ΠΟΠΟΚΠ που δημοσιεύτηκαν στο Ριζοσπάστη (25/7/2006), αναφέρεται ότι σε όλα τα Ταμεία πλην ΟΓΑ, το 59% των συντάξεων είναι κάτω από 500 ευρώ, το 29% παίρνει από 500 ως 1000, ενώ πάνω από 1000 ευρώ παίρνει μόνο το 12% των συνταξιούχων.
Τέλος, το μέλλον των Ταμείων επηρεάζεται καίρια (έτσι όπως έχει το σύστημα ασφάλισης) από την αναλογία τωρινών συνταξιούχων/ εργαζομένων. Πάντα με στοιχεία της ΠΟΠΟΚΠ, το 2007 αντιστοιχούν σε κάθε συνταξιούχο, 1,77 εργαζόμενοι. Δέκα χρόνια πριν, το 1997 η αναλογία ήταν 1 προς 2,77. Το 2013, αν δεν αλλάξει τίποτα, αναμένεται η αναλογία να είναι 1 προς 1,5. Το 2040 η αναλογία θα είναι 1 προς 1,2. Οι δαπάνες για συντάξεις ανέρχονταν σε 12,6% του ΑΕΠ το 2000 και αναμένεται να αυξηθούν σε 19,6% το 2030 και σε 24,8% το 2050. Με λίγα λόγια –αν δεν γίνουν «αλλαγές»- οι δαπάνες θα αυξάνουν και τα Ταμεία θα έχουν πρόβλημα. Αξίζει όμως να σημειωθεί κάτι πολύ πολύ σημαντικό: και τη δεκαετία του ’70 που η αναλογία συνταξιούχων/εργαζόμενων ήταν «υγιέστατη» (πάνω από 1 προς 4), τα ασφαλιστικά Ταμεία είχαν πάλι ελλείμματα!! Πως εξηγείται αυτό; Μόνο αν δούμε πως διαχειρίζονται τα αποθεματικά των Ταμείων από τότε. Θα το δούμε παρακάτω, στην «πονηρή» άποψη της ΓΣΕΕ για όλα αυτά.


Σημείο 2: Πως (θέλει να) βλέπει το ζήτημα ο ΟΟΣΑ, η Κυβέρνηση, η αστική εξουσία ;

Από την πλευρά της αστικής εξουσίας, αυτό που προβάλλεται περισσότερο, ως ο πυρήνας του προβλήματος είναι το δημογραφικό «πρόβλημα»: δυστυχώς ο πληθυσμός γερνάει αφού δεν γεννιούνται παιδιά (μάλλον γιατί πρέπει και να ζήσουν αξιοπρεπώς), οι άνθρωποι ζούνε περισσότερο (και απ’ ότι φαίνεται αυτό είναι κακό!) και ΕΤΣΙ: η αναλογία εργαζομένων/συνταξιούχων πάει από το κακό στο χειρότερο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία θα καταρρεύσουν.
Παραπλεύρως, ως ένα αίτιο του ασφαλιστικού προβλήματος ακούγεται το ότι υπάρχουν πάρα πολλά Ταμεία, χωρίς μηχανογράφηση, με πολύ γραφειοκρατία, με χρονοβόρες διαδικασίες, με υψηλό διοικητικό κόστος. Αυτό αληθεύει και βρίσκει μεγάλη κοινωνική απήχηση αφού πραγματικά οι ασφαλισμένοι ταλαιπωρούνται και χάνουν χρήματα από τη μεταπήδηση από Ταμείο σε Ταμείο. Έτσι εύκολα προτείνεται η ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ (κάτι που κοινωνικά ακούγεται καλό, αν και πολλοί δεν γνωρίζουν πως προτείνεται ως ενοποίηση ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ, στο ύψος των συντάξεων και των παροχών).
Τέλος, ένα ακόμα επιχείρημα με μεγάλη κοινωνική απήχηση (που μάλιστα προβάλλει και η ΠΟΠΟΚΠ και η ΓΣΕΕ) είναι η αναντιστοιχία / πολύ κακή ανταποδικότητα εισφορών-συντάξεων. Πιο συγκεκριμένα, το σημερινό ασφαλιστικό σύστημα έχει μια λογική αναδιανομής του εισοδήματος, μια λογική «αλληλεγγύης στους χαμηλοσυνταξιούχους»: ενισχύονται περισσότερο οι χαμηλές συντάξεις (με το ΕΚΑΣ για 360.000 περίπου άτομα, με τον ορισμό κατώτερων ορίων σύνταξης), και όχι όλες οι συντάξεις το ίδιο. Με αυτό τον τρόπο, κάποιος π.χ. που έχει 15 χρόνια εισφορών στο ΙΚΑ με μισθό 400 ευρώ θα πάρει (μαζί με το επίδομα του ΕΚΑΣ που το δικαιούται) μεγαλύτερη σύνταξη από κάποιον που έχει εισφορές τα διπλάσια χρόνια (30) με μισθό διπλάσιο -900 ευρώ (καθότι αυτός ο δεύτερος δεν δικαιούται το ΕΚΑΣ). Έτσι, στον αντίποδα του διανεμητικού συστήματος που ισχύει, η αστική εξουσία προβάλλει το κεφαλοποιητικό σύστημα: όσα δίνεις σε εισφορές (και στην πιο προχωρημένη μορφή του -όσα επενδύσεις), τόσα θα πάρεις. Είναι λογικό ότι ένα τέτοιο σύστημα, σε καιρούς έλλειψης κοινωνικής αλληλεγγύης, βρίσκει μεγάλη απήχηση. Ο κόσμος δεν σκέφτεται συλλογικά, προτιμά να βλέπει ατομικά το τί θα δώσει, τί θα επενδύσει και το τί θα πάρει.


Σημείο 3: Ποια συγκεκριμένα μέτρα προτείνονται (και κάποια ήδη παίρνονται) ;

Πάμε τώρα στα συγκεκριμένα μέτρα που κατά καιρούς προτείνονται και που πρόσφατα ακουστήκαν πάλι λόγω της έκθεσης του ΟΟΣΑ. Θα δούμε πως πολλά από αυτά ήδη εφαρμόζονται σε επιμέρους περιπτώσεις.

Þ Να αυξηθούν τα όρια συνταξιοδότησης π.χ. ακούγεται το «από 65 σε 67». Μέτρο που προσωπικά κρίνω απίθανο, αφού πρώτα πρέπει να…

Þ Να μειωθούν οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις – να γίνει σύγκλιση του τυπικού ορίου (65) με το πραγματικό (61).
Ο πραγματικός μέσος όρος συνταξιοδότησης στην Ελλάδα δεν είναι τα 65 χρόνια (τυπικό όριο) αλλά κατά μέσο όρο τα 61,5. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους μέσους όρους στην Ευρώπη και προκύπτει από μεγάλες αποκλίσεις π.χ. οι στρατιωτικοί συνταξιοδοτούνται στα 54,3 ενώ οι γεωργοί στα 64,2 (Πηγή: έρευνα της ΕΣΥΕ, 30.5.2007).
Η μείωση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων συζητιέται πολύ: είτε με το να δοθούν κίνητρα για περισσότερη εργασία, είτε αντικίνητρα για να πάρει κάποιος σύνταξη νωρίς. Παρολαυτά, η συζήτηση για την «ασφαλιστική μεταρρύθμιση προς το χειρότερο» έχει οδηγήσει τα τελευταία 2 χρόνια πολύ κόσμο σε πρόωρη συνταξιοδότηση: ενδεικτικά ο μέσος όρος συνταξιοδότησης το 2005 ήταν 63,2 χρόνια και έπεσε φέτος στο 61,5 που είπαμε.
Θα πρέπει ακόμα να αναφερθεί πως τα όρια ήδη αυξάνονται για ορισμένους ασφαλισμένους, με βάση παλιότερους νόμους. Έτσι, π.χ. από 1/1/2007 αυξάνεται κατά ένα εξάμηνο το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για όσους συμπληρώνουν τα απαιτούμενα για τη θεμελίωση δικαιώματος έτη ασφάλισης το 2007. Πρόκειται για τα εξάμηνα που προστίθενται σταδιακά τα τελευταία 14 χρόνια σε εφαρμογή του νόμου 2084/92. Η συγκεκριμένη αλλαγή αφορά 28 ομάδες ασφαλισμένων από συνολικά 18 Ταμεία κύριας ασφάλισης και το Δημόσιο. Αυξάνονται ακόμα τα έτη ασφάλισης για συνταξιοδότηση κατά ένα εξάμηνο για 19 ομάδες ασφαλισμένων από 19 Ταμεία κύριας ασφάλισης και τα αντίστοιχα επικουρικά (στον ΟΓΑ τα έτη ασφάλισης αυξάνονται κατά ένα έτος με βάση το νόμο 2458 του 1997).

Þ Να καταργηθούν ή να μειωθούν τα Επαγγέλματα/Ένσημα που χαρακτηρίζονται Βαρέα και Ανθυγιεινά
Και αυτό έχει αρχίσει να συζητιέται. Μέχρι τις 31/12/2007 η Επιτροπή Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων πρέπει να παραδώσει πόρισμα για να διαμορφωθεί νέα λίστα με επαγγέλματα της κατηγορίας αυτής. Είναι αμφίβολο όμως κατά πόσο θα συζητηθεί το θέμα και θα βγει το πόρισμα λόγω…εκλογών…

Þ Να ενοποιηθούν τα Ταμεία με τα ασφαλιστικά δικαιώματα να πηγαίνουν «προς τα κάτω».
Όπως, ειπώθηκε, η ενοποίηση των Ταμείων, λόγω της γραφειοκρατίας τους, έχει κοινωνικό έρεισμα. Η ενοποίηση ήδη λαμβάνει χώρα π.χ. ως τις 31/12/2007, και με βάση το νόμο «Ρέππα» - 3029/02, τα Ταμεία κύριας σύνταξης ορισμένων ΔΕΚΟ (ΟΤΕ, ΗΣΑΠ κ.α.) και Τραπεζών (Εθνική , Αγροτική κ.α.) πρέπει να ενοποιηθούν στο ΙΚΑ.

Þ Να μειωθούν οι συντάξεις.
Για τις περισσότερες συντάξεις αυτό είναι δύσκολο αφού όπως ειπώθηκε είναι πολύ χαμηλές. Παρολαυτά, υπάρχουν κινήσεις μείωσης των συντάξεων, ειδικά των πιο υψηλών. Έτσι π.χ. με βάση το νόμο 3029/02, η σύνταξη των δημόσιων υπαλλήλων θα αρχίσει από το 2008 να μειώνεται σταδιακά: από το 80% του τελευταίου μισθού θα γίνει το 70% των αποδοχών της τελευταίας 5ετίας.
Επιπλέον συζητιέται η συγχώνευση κύριας και επικουρικής σύνταξης για να μειωθεί το ποσοστό αναπλήρωσης μισθού/σύνταξης. Δηλαδή, θέλουν να αποσυνδεθεί όσο γίνεται ο μισθός από τη σύνταξη, να μην παίζει ρόλο σε αυτήν. Αυτό βολεύει πολύ την αστική εξουσία, αφού οι εργαζόμενοι μπορούν πιο εύκολα να πιέσουν για αύξηση μισθών –και να επηρεάσουν έτσι τις συντάξεις προς τα πάνω- παρά οι συνταξιούχοι να πιέσουν για αύξηση στις συντάξεις.

Þ Να αυξηθούν οι εισφορές των εργαζομένων.
Αυτή η πρόταση θα συζητηθεί παρακάτω, στη θέση της ΓΣΕΕ για το ΙΚΑ/Ασφαλιστικό.

Þ Να «αξιοποιηθούν πιο δημιουργικά» τα αποθεματικά των Ταμείων.
Θα συζητηθεί παρακάτω, στη θέση της ΓΣΕΕ.


Σημείο 4:
Τι προϋποθέτουν οι αστικές απόψεις και εν πολλής το ξεχνάμε αλλά είναι σημαντικό;

Α) Οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ (και συμπαρομαρτούντων) είναι ΦΟΒΕΡΑ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ: Μιλάνε για 30 και 40 χρόνια μετά. Λες και δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα, λες και ο κόσμος θα μείνει ίδιος (δεν περιμένουμε φυσικά να πούνε ότι υπάρχει και ταξική πάλη που μπορεί αλλάζει τους συσχετισμούς υπέρ των εργαζομένων…).
Είναι φοβερό πάντως πώς «προϋποθέτουν» την κοινωνική ειρήνη για ένα τόσο μεγάλο διάστημα - 30-40 χρόνια, για να τρομοκρατήσουν ιδεολογικά στο σήμερα. Δηλαδή λένε:
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ «ΘΑ» ΣΥΜΒΕΙ ΣΕ 30-40 ΧΡΟΝΙΑ.
Ο ΚΟΣΜΟΣ, Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΑΛΛΑΞΕΙ.
ΑΡΑ Η ΛΥΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΟΘΕΙ ΤΩΡΑ (ΚΑΙ ΝΑ ΤΗ ΦΑΜΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΤΩΡΑ).

Β) Οι προτάσεις «προϋποθέτουν» στην ουσία ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος παρά να επιβαρυνθούν οι εργαζόμενοι, όλα τα προτεινόμενα μέτρα που ακούγονται αφορούν τους εργαζόμενους (με εξαίρεση ίσως τη «δημιουργική» αξιοποίηση των Ταμείων που αφορά και το Κράτος). Δεν λέγεται κάτι άλλο, για το ότι π.χ. οι επιχειρήσεις είτε θα πρέπει να αυξήσουν τις ασφαλιστικές εισφορές, είτε θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερους άμεσους μισθούς στους εργαζόμενους για να ασφαλιστούν μόνοι τους, είτε κάτι, ο,τιδήποτε άλλο. Λένε δηλαδή:
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΜΟΝΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ.
ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΦΤΑΙΝΕ ΟΙ «ΥΨΗΛΟΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ» ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

Γ) Οι νεοφιλεύθερες απόψεις λένε και κάτι ακόμη, ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΚΑΙ «ΕΞΥΠΝΟ»:
«Ναι, φταίει το Κράτος για την κακοδιαχείριση των Ταμείων τόσα χρόνια. Πρέπει οι εργαζόμενοι να ελέγχουν τις εισφορές τους, να διαλέγουν πού θα επενδύουν και πώς». Το σκάνδαλο των ομολόγων μπορεί να χρησιμοποιηθεί έξυπνα λοιπόν για να περάσει η άποψη ότι Κράτος + συνδικαλιστές = σπαταλούν τα λεφτά, άρα ΑΤΟΜΙΚΑ πρέπει ο καθένας να κοιτάξει το (προσωπικό) ασφαλιστικό του. Μια άποψη που θέλει να διασπάσει τους εργαζομένους ως συλλογικό υποκείμενο.

Επίσης, ΜΙΑ ΑΚΟΜΑ ΠΙΟ ΠΡΟΩΘΗΜΕΝΗ ΑΠΟΨΗ (σοσιαλ-φιλελευθερισμού) δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία πριν λίγες μέρες, στις 12/6/2007, από το Βίκτωρα Νέτα. Η άποψη αυτή λέει:
Αφού το Κράτος κακοδιαχειρίζεται, αφού οι Τράπεζες σκέφτονται πώς να οικονομήσουν, τότε οι εργαζόμενοι να φτιάξουν μια δικιά τους Τράπεζα των Εργαζομένων που «δεν θα διαχειρίζεται μόνο τα αποθεματικά των ασφαλιστικών Ταμείων και θα αξιοποιεί την ακίνητη περιουσία της. Θα μπορούσε να επεκταθεί, όπως όλες οι άλλες τράπεζες, σε όλο το φάσμα των τραπεζικών εργασιών, αλλά και στην ίδρυση θυγατρικής ασφαλιστικής εταιρείας, η οποία να προσφέρει ιδιωτική ασφάλιση. Να επεκταθεί, δηλαδή, σε κερδοφόρες δραστηριότητες, τις οποίες εκμεταλλεύεται το ιδιωτικό κεφάλαιο. Οι λεγόμενες διαρθρωτικές αλλαγές και οι αποκρατικοποιήσεις έχουν πολλές όψεις. Η ίδρυση Τράπεζας των Εργαζομένων θα σήμαινε αποκρατικοποίηση της διαχείρισης των αποθεματικών των Ταμείων». Με λίγα λόγια, οι αστικές απόψεις…
ΑΝ ΜΙΛΗΣΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ, ΤΟΤΕ ΑΥΤΟΙ (ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ) ΕΙΝΑΙ
ΕΙΤΕ ΑΤΟΜΑ, ΕΙΤΕ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ ΔΕΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΟ ΑΡΜΑ ΤΗΣ (ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗΣ) ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ


Σημείο 5: Τι άλλο ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ δείχνουν οι έρευνες της ΠΟΠΟΚΠ;

Οι έρευνες της ΠΟΠΟΚΠ μιλάνε όμως και για κάποια πράγματα που συνήθως αποσιωπούνται στο δημόσιο λόγο. Πιο συγκεκριμένα, η τελευταία έρευνα της ΠΟΠΟΚΠ που δημοσιεύτηκε παράλληλα με την έκθεση του ΟΟΣΑ πριν λίγες εβδομάδες επισημαίνει ότι:

v Τα χρέη του Κράτους θα αγγίξουν προς το τέλος του 2007 τα 7,8 δις. ευρώ. Το Κράτος χρωστάει σταθερά στα Ταμεία. Δεν υπάρχει στην ουσία τριμερής χρηματοδότηση του Ασφαλιστικού, δεν εκπληρώνονται καν νομοθετημένες υποχρεώσεις του Κράτους π.χ. η συμμετοχή του στο ΙΚΑ με 1% του ΑΕΠ.

v Τα χρέη των επιχειρήσεων θα αγγίξουν προς το τέλος του 2007 τα 7,5 δις. ευρώ. Μιλάμε για «εισπράξο-διαφυγή» καταγεγραμμένων εισφορών/ ασφαλισμένων ανθρώπων, που θα έπρεπε να καταβληθούν. Το Κράτος κάνει συνέχεια ευνοϊκές ρυθμίσεις για τα χρέη των επιχειρήσεων.

v Υπάρχει τεράστια ανασφάλιστη εργασία - εισφοροδιαφυγή. Υπολογίζεται σήμερα ότι 1 000 000 άνθρωποι που εργάζονται είτε πλήρως είτε μερικώς, είναι ανασφάλιστοι (1 στους 4 στο ΙΚΑ είναι ανασφάλιστος). Η εισφοροδιαφυγή αντιστοιχεί σήμερα σε 20-21% των εσόδων του συνόλου των Ταμείων, δηλαδή το 2007, τα Ταμεία θα μπορούσαν να εισπράξουν +5,8 δις. ευρώ αν ασφαλίζονταν όλοι οι άνθρωποι που δουλεύουν. Και επιπλέον: αν όλοι οι εργαζόμενοι ασφαλίζονταν τότε η αναλογία συνταξιούχων-εργαζομένων, από 1 προς 1,77, θα γινόταν περίπου 1 προς 2,77.

v Επισφαλής εργασίας-Ανεργία. Σύμφωνα με έρευνα του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ το 2006, αν ασφαλίζονταν όλοι οι άνεργοι τότε τα Ταμεία θα έπαιρναν περίπου +3 δις. ευρώ ετησίως και η αναλογία συνταξιούχων-εργαζομένων θα άλλαζε (από 1 προς 1,77) σε 1 προς 2,31. Σκεφτείτε λοιπόν μόνο τούτο:
αν ασφαλίζονταν μαζί άνεργοι + «μαύροι» εργαζόμενοι, το πόσο πολύ θα άλλαζε η αναλογία συνταξιούχων/εργαζομένων για την οποία τόσο κινδυνολογούν οι αστοί λόγω του δημογραφικού «προβλήματος» !

Ακόμα: η επέκταση της επισφαλούς εργασίας (π.χ. συμβάσεις χρόνου, ωρομισθίες, μερική απασχόληση κτλ.) συνεπάγεται, παράλληλα με τα μειωμένα ασφαλιστικά δικαιώματα του εργαζόμενου, και «επισφαλή» χρηματοδότηση των Ταμείων.
Τέλος, μια κρίσιμη σημείωση για τους μετανάστες: υπάρχει η άποψη πως «το Ασφαλιστικό μπορεί να λυθεί από την ένταξη των μεταναστών». Όμως πολλοί ξεχνούν ότι οι μετανάστες πληρώνονται και ασφαλίζονται πολύ λιγότερο, πως επικρατεί «ρατσισμός μέσα στην εργασία» και πως τελικά «ένας ντόπιος ασφαλισμένος δεν ισοδυναμεί με ένα μετανάστη ασφαλισμένο» (όπως λέει στη μελέτη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, 2005). Χώρια που πολλοί μετανάστες είναι λογικό να μην έχουν κανένα λόγο να ασφαλιστούν όταν πολλοί από αυτούς σκέφτονται πως σύντομα θα φύγουν από την Ελλάδα και το…Κοινωνικο-Ασφαλιστικό της σύστημα....Για τους μετανάστες λοιπόν θα πρέπει να έχουμε μια πιο «γειωμένη» άποψη, από το να λέμε «αν ασφαλιστούν οι μετανάστες θα σωθούν τα Ταμεία».


Σημείο 6: Τι λέει τώρα η ΓΣΕΕ; Η αναλογιστική μελέτη για το ΙΚΑ του 2005.

Η αναλογιστική μελέτη για τη βιωσιμότητα του ΙΚΑ από το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ λέει εν ολίγης τα εξής:

Α) Το βασικό, δομικό πρόβλημα του ΙΚΑ (και των Ταμείων) είναι η κατασπατάληση των αποθεματικών τους από το Κράτος. Από το 1951 και ως το 1984, τα αποθεματικά των Ταμείων βρίσκονταν δεσμευμένα στην Τράπεζα της Ελλάδος με επιτόκιο σταθερά μικρότερο από το επιτόκιο των καταθέσεων ταμιευτηρίου που είχαν οι Τράπεζες (μόλις στις αρχές του ’90 το επιτόκιο για τα αποθεματικά έφτασε τα επίπεδα του επιτοκίου καταθέσεων των Τραπεζών). Συνάμα, για να αντιμετωπίσουν τα Ταμεία το έλλειμμα που δημιουργούνταν από τη δέσμευση και το σταδιακό «ροκάνισμα» των αποθεματικών, κατέφευγαν στο δανεισμό από τις Τράπεζες με πολύ υψηλό επιτόκιο, της τάξης ακόμα και του 32-35%! Χώρια που όσο τα χρήματα ήταν δεσμευμένα χρησιμοποιούνταν για δανεισμό σε επιχειρήσεις, σε δάνεια που συχνά δεν έρχονταν…πίσω…Έτσι δημιουργήθηκαν τα τεράστια ελλείμματα, ακόμα και σε εποχές που η αναλογία συνταξιούχων-εργαζομένων ήταν πολύ υγιής.

Β) Καθώς το πρόβλημα κατασπάταλησης των αποθεματικών είναι πολύ δομικό, ακόμα και αν ασφαλιστούν οι άνεργοι, οι «μαύροι» εργαζόμενοι, οι προσωρινοί, ακόμα και αν ενισχυθεί η απασχόληση, τα πράγματα δεν θα καλυτερέψουν.

Γ) Μεγαλύτερη επίδραση όμως θα έχει η πάταξη της ήδη υπάρχουσας εισπραξο-διαφυγής.

Δ) Η αύξηση των πραγματικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από 61 σε 65 χρόνια δεν θα βοηθήσει το σύστημα (πόσο μάλλον από 65 σε 67).

Ε) Τέλος, επειδή οι συντάξεις είναι πολύ χαμηλές, η ΓΣΕΕ προτείνει να μη μειωθούν. Ακόμα επειδή οι εισφορές των εργαζομένων είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ, δεν θα πρέπει να αυξηθούν. Αλλά ούτε και οι εισφορές των εργοδοτών δεν πρέπει να αυξηθούν γιατί κάτι τέτοιο είναι «αντι-παραγωγικό», «αντι-αναπτυξιακό».

Έτσι η ΓΣΕΕ καταλήγει ότι πρέπει να παταχθεί η εισπραξο-διαφυγή, να αυξηθεί η χρηματοδότηση του Κράτους στο ΙΚΑ από 1% του ΑΕΠ σε 2,4%, και να «αξιοποιηθούν» καλύτερα τα αποθεματικά που είναι το «κλειδί».

ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΓΣΕΕ

Η μελέτη έρχεται σε αντιφάσεις. Από τη μια παραδέχεται το πόσο σημαντικό είναι η αναλογία συνταξιούχων/ εργαζομένων για την επιβίωση του Ασφαλιστικού Συστήματος, από την άλλη λέει ότι και να ασφαλιστούνε όλοι οι ανασφάλιστοι, αυτό δεν θα βοηθήσει γιατί έχουν πρόβλημα τα αποθεματικά. Η έμφαση δίνεται στα αποθεματικά και τη διαχείριση τους. Όμως η άποψη ότι «και να ασφαλιστούν, δεν βοηθούν», έμμεσα ενισχύει το «αναπτυξιακό» υπόδειγμα που ήδη υπάρχει σήμερα: να στηρίζονται δηλαδή οι επιχειρήσεις στη «μαύρη», επισφαλή εργασία και την ανεργία (που πιέζει τους μισθούς και πειθαρχεί τον κόσμο) για να αναπτύσσονται.
Επιπλέον: το να λες ότι οι εισφορές των εργοδοτών δεν πρέπει να αυξηθούν γιατί είναι «αντι-αναπτυξιακό» και να λες ότι το Κράτος πρέπει να δώσει +1,4% του ΑΕΠ, υπονοεί ότι το Κράτος μάλλον δεν θα βρει τα λεφτά από τη φορολόγηση των επιχειρήσεων αλλά από τη φορολόγηση των εργαζομένων.
Και ακόμα: αυτή η μεγάλη έμφαση της ΓΣΕΕ στη διαχείριση των αποθεματικών δεν είναι τυχαία. Η γενική ομολογία ότι τα δεσμευμένα αποθεματικά κατασπαταλήθηκαν, μπορεί να οδηγήσει και στην άποψη ότι «πρέπει να αξιοποιηθούν καλύτερα», όπως π.χ. στο τζόγο του Χρηματιστηρίου των ομολόγων κτλ. Κατά τη γνώμη μου οι επαγγελματίες-συνδικαλιστές, βαθιά συνδεδεμένοι πια με την εργοδοσία και τις επιχειρήσεις, ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ, ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ ΣΑΝ «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ».


Σημείο 7:
Η ταξική λογική δεν μπορεί να θέτει στο στόχαστρο παρά
το κεφάλαιο, τις επιχειρήσεις, την εργοδοσία

Αυτό που όλοι αποφεύγουν να πούνε είναι ότι: οι εισφορές οι δικές μας, οι εισφορές του Κράτους, οι εισφορές των εργοδοτών, όλα αυτά, ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΙΣΘΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ: ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΜΙΣΘΟ ΜΑΣ.
Κάθε συζήτηση που δεν θίγει λοιπόν την εργοδοσία (είτε από την Κυβέρνηση, είτε από τη ΓΣΕΕ) καταλήγει στην ουσία να είναι εις βάρος των εργαζόμενων που θα πρέπει πάλι –άμεσα ή έμμεσα- «να πληρώσουν τη νύφη». Με μια τέτοια λογική, ότι η εργοδοσία πρέπει να πληρώσει για το Ασφαλιστικό (και όχι απλά το Κράτος), πρέπει κατά τη γνώμη μου να πορευτούμε στην επικείμενη επίθεση στο Ασφαλιστικό.